Witraże w naszej świątyni

Witraż „ma stworzyć we wnętrzu świątyni odpowiedni nastrój sakralny, przepojony mistycyzmem przez połączenie barwy i światła”, „ma mówić i uczyć – gdy jest przedstawieniem tematycznym, np. figuralnym.” („Synod Archidiecezji Wrocławskiej 1985 – 1991”).

Według obowiązujących przepisów kościelnych „Dzieło sztuki ma zawsze spełniać służebną rolę wobec liturgii… Dlatego dzieło sztuki musi być czytelne i komunikatywne (tematycznie, a także symbolicznie), a nie deformujące i zniekształcające. Najważniejszą zasadą współczesnego dzieła sztuki musi być syntetyczna wypowiedź.” („Synod Archidiecezji Wrocławskiej 1985 – 1991”).

WITRAŻ NAD WEJŚCIEM GŁÓWNYM
MATKA BOŻA OSTROBRAMSKA

Kompozycja w bezpośredni sposób nawiązuje do wizerunku malarskiego z XVII w., znajdującego się w kaplicy ostrobramskiej w Wilnie. Obecnie postać Maryi zakrywa złota sukienka, widoczna jest jedynie twarz oraz skrzyżowane na piersiach dłonie. Z uwagi na to, że witraż na fasadzie ma duży format, zdecydowałam się na użycie kolorystyki z obrazu.
Madonna ubrana jest zatem w czerwoną tunikę, a głowę i szyję okrytą ma białą chustą. Całą postać okrywa granatowo – błękitny płaszcz z zieloną podszewką. Tło obrazu ma odcień brązu, w kompozycji witrażowej także przewija się zatem ten kolor, wzbogacony jednakże odcieniami oranżów, żółcieni i czerwieni. Na samym dole kompozycji widnieje księżyc, wykonany w chłodnych odcieniach, aby podkreślić ciepłe akcenty szaty.

Poniżej widzimy graficzny projekt witraża oraz zdjęcie zamontowanego witraża wykonane w nocy od zewnątrz.

WITRAŻE W NAWIE GŁÓWNEJ
UCZYNKI MIŁOSIERNE CO DO CIAŁA I CO DO DUSZY

Całość kompozycji stanowi spójną koncepcję plastyczną. Zgodnie z wiedzą dawnych mistrzów, kolorystyka witraży uzasadniona jest zorientowaniem okien.

Południowo-wschodnia strona, prezentująca uczynki miłosierdzia względem ciała jest utrzymana w barwach ciepłych, z dominacją czerwieni.

Po stronie północno-wschodniej znalazły się uczynki miłosierdzia względem duszy – tu dominują kolory chłodne. Uwarunkowane jest to sposobem w jaki dane kolory widziane są w określonych porach dnia.

Wg Katechizmu Kościoła Katolickiego uczynkami miłosierdzia są dzieła miłości, przez które przychodzimy z pomocą naszemu bliźniemu w potrzebach jego ciała i duszy. Podział wynikający ze stron świata i liczby okien w kościele, idealnie pasuje do tej idei.

Projekt dzieli się zatem na dwie części i zawiera dwie otwarte kompozycje, w których zawarte jest po siedem uczynków. Każde okno dotyczy konkretnego aktu miłosierdzia, ale połączone są one jednym wspólnym tłem, łączącym je w historię, przechodzącą przez wszystkie okna. Motywy przeplatają się między sobą i łączą, co pozostawia szersze pole do interpretacji tematu.

Kolorystyka zastosowana jest świadomie, symbolika samego koloru w witrażownictwie sakralnym jest bardzo bogata i wokół niej zbudowano nastrój całej kompozycji. Błękity – przywodzą na myśl Niebo, kolory te wprowadzają w nastrój kontemplacji, są eteryczne, symbolizują Boską wiedzę, nieskończoność i wieczność. Naturalnie zatem znalazły się przy temacie związanym z duszą. Czerwienie – obrazują silne emocje, miłość, przypominają o poświęceniu. Fiolety i purpury – łączą w sobie nieskończoność błękitu z pasją czerwieni, symbolizują mękę, cierpienie, utratę, ale stosuje się je także jako symbol uduchowienia i szlachetności. Zielenie – symbolizują zwycięstwo życia nad śmiercią, odrodzenie, wiarę i nieśmiertelność duszy.

Architektura kościoła wyklucza jednoczesny ogląd całej kompozycji ze środka wnętrza. Przy projektowaniu wzięto to pod uwagę i wszystkie ważne elementy znajdują się w dwóch pierwszych kwaterach od góry każdego okna. Na dole umieszczone są napisy, aby interpretacja była łatwiejsza, oraz jako element ornamentowy pasujący do aktualnego wystroju świątyni. W witrażu ważny jest kolor, ale także linia, inspirowana mistrzami secesyjnymi. Dzięki temu witraż oglądany z zewnątrz kościoła nawet bez podświetlenia wygląda interesująco.

OPIS DO KOMPOZYCJI WITRAŻY

Uczynki miłosierdzia względem ciała:

1. Głodnych nakarmić.
   Przełamany chleb funkcjonuje w sztuce sakralnej jako symbol błogosławieństwa i zbawienia. Bardzo znaczący jest fakt, że podczas Ostatniej Wieczerzy Chrystus łamał chleb. Po geście łamania rozpoznali Go uczniowie w Emaus (por. Łk 24, 13-35). W czasach apostolskich łamanie chleba podczas sprawowania Eucharystii miało tak wielkie znaczenie, że pierwsi chrześcijanie używali określenia «łamanie chleba» w odniesieniu do zgromadzeń eucharystycznych (por. Dz 2, 42-46; 20, 7).
   
2. Spragnionych napoić.
   W Biblii wielokrotnie wykorzystywany jest dzban jako symbol w przypowieściach. Wyjątkowa jest choćby historia spotkania Samarytanki z Jezusem. Dzban jest tu symbolem grzechu i upadku, jest też ciężarem winy. Jednak spotkanie ze Zbawicielem daje możliwość zmian, a gwarantem powodzenia jest obietnica wody żywej – Ducha Świętego.
   
3. Nagich przyodziać.
   W Ewangeliach pojawia się motyw płaszcza, nie tylko z tego powodu, że w miejscu gdzie noce są bardzo zimne, płaszcz oznacza możliwość przeżycia, ale ma znaczenie także mistyczne. Płaszcze wyznawców Jezusa stają się jego ochroną, gdy są rzucane pod nogi osiołka na którym Jezus wjeżdża do Jerozolimy. „Przyprowadzili więc oślę do Jezusa i zarzucili na nie swe płaszcze, a On wsiadł na nie. Wielu zaś słało swe płaszcze na drodze, a inni gałązki ścięte na polach” (Mk. 11.7-8). Szkarłatny płaszcz, narzucony na umęczone ciało Jezusa jest dla Żydów symbolem Jego „rzekomej władzy królewskiej” i założony jest Mu dla kpiny. W czasie, gdy Jezus naucza i uzdrawia, Jego płaszcz staje się źródłem Bożego Cudu: „«Żebym się choć Jego płaszcza dotknęła, a będę zdrowa»„ (Mk. 5.28).
   
4. Podróżnych w dom przyjąć.
   Symbolika otwartych drzwi jest bardzo jasna, bezpośrednio kojarzy się z gościnnością i uprzejmością. Drzwi mogą mieć wymiar nadprzyrodzony. Jak powiedział Faustynie Jezus: „Nim przyjdę jako Sędzia sprawiedliwy, otwieram wpierw na oścież drzwi miłosierdzia Mojego. Kto nie chce przejść przez drzwi miłosierdzia, ten musi przejść przez drzwi sprawiedliwości Mojej…ˮ [Dz 1146].
   
5. Więźniów pocieszać.
   Gest dłoni wyciągniętej zza krat w kierunku odwiedzającego jest bardzo wymowny, wyraża potrzebę kontaktu. Ręka jest naga, aby podkreślić bezradność osoby przebywającej w zamknięciu.
   
6. Chorych nawiedzać.
   Aby w prosty sposób nawiązać do tego obowiązku miłosierdzia, narysowano młode dłonie obejmujące w ciepłym geście ręce pacjenta szpitalnego, oklejone plastrami z wenflonem.
   
7. Umarłych pogrzebać.
   Lilie od dawna uważane są za kwiaty odpowiednie do celebracji ostatniego pożegnania bliskich. Biały kwiat lilii na przestrzeni wieków stał się symbolem nie tylko piękna i miłości, ale również czystości ciała, dziewictwa, a w szerszym rozumieniu cnoty duchowej szlachetności. Z opisu Zmartwychwstania Jezusa wynika, że w tej samej godzinie drzewa i krzewy pokryły się kwiatami, a ”woń lilii rozlała się jak mgła srebrzysta, pachnąca”. Biblia mówi też o „liliach na polu”, jako symbolu pełnego ufności oddania się Bogu.

Uczynki miłosierdzia względem duszy:

1. Grzeszących upominać.
   Już pierwsze słowa Starego Testamentu mówią o wodzie obejmującej Wszechświat. Ma ona od wieków znaczenie oczyszczające i życiodajne. Wody używa się w różnych nabożeństwach oraz ceremoniach: do poświęcania murów wznoszonej świątyni, kropienia żywych i zmarłych, święcenia różnych przedmiotów, potraw. Cud Mojżesza, który wyzwala ze skały strumień wody, to zapowiedź sakramentalnych źródeł zbawienia otwieranych przez Chrystusa. Znana jest nam też głęboka symbolika chrztu Jezusa. Woda jest przedmiotem cudu w Kanie, podczas jej przemiany w wino, Jezus uspokaja fale Jeziora Galilejskiego jako złe siły otaczające człowieka, wreszcie woda wypływa z boku Zbawiciela na krzyżu. Jest symbolem łaski i zbawienia, obrazem Ducha Świętego. Wybrano przedstawienie wodospadu, bo woda w nim jest zimna, orzeźwiająca i można ten symbol interpretować także jako otrzeźwienie ze złych poczynań.
   
2. Nieumiejętnych pouczać.
   O roli księgi w kulturze chrześcijańskiej świadczy przydawanie jej za atrybut świętym. Otwarta księga symbolizuje dostęp do mądrości jako zbioru prawa Bożego, a tym samym wskazówek etyczno-moralnych.
   
3. Wątpiącym dobrze radzić.
   Pochodnia i kompas kojarzą się z rozjaśnieniem kierunku i wskazywaniem właściwej drogi. W Starym Testamencie sam Bóg nazywany jest pochodnią: „Tyś jest pochodnią moją, Panie, Pan rozjaśnia ciemność moją” (Księga Królewska); „Słowo Twoje pochodnia nogom moim” (Psalm 118).
   
4. Strapionych pocieszać.
   Ekspresja tego gestu jest wyraźna: dłoń głaszcząca w ciepłym geście dłoń bliźniego.
   
5. Krzywdy cierpliwie znosić.
   Nałożenie korony cierniowej dla Jezusa było bardzo bolesne, chociaż jej głównym celem było wyszydzenie, nie tylko zadanie fizycznego bólu. Korona cierniowa była punktem kulminacyjnym drwin żołnierzy; użyli symbolu królewskiej godności i majestatu, i zamienili go w coś bolesnego i poniżającego. Jezus był gotów znosić cierpienia, upokorzenia i wstyd. W doskonałej ofierze przebłagalnej, uwolnił ludzi od przekleństwa grzechu, którego symbolem jest cierń. Chociaż korona cierniowa miała wyszydzać Jezusa, to jednak w rzeczywistości była wspaniałym symbolem obrazującym to, kim jest Jezus i czego dokonał.
   
6. Urazy chętnie darować.
   Gest otwartych dłoni symbolizuje wybaczenie, zrozumienie i sięganie ku drugiemu człowiekowi. Łańcuch przykuty do dłoni obrazuje urazy. Kojarzy się to z czymś ciężkim, trudnym do przezwyciężenia i ograniczającym. Darowanie tych urazów wywołuje uczucie wolności, co ukazane jest poprzez zerwane ogniwo i ptaki, które szybują po niebie.
   
7. Modlić się za żywych i umarłych.
   Dłonie złożone do modlitwy tworzą piękną formę, a jednocześnie jest to symbol powierzenia życia Bogu.

WNĘTRZE NASZEJ ŚWIĄTYNI – STAN OBECNY

Strona południowo-wschodnia

Strona północno-wschodnia

CZEKAJĄ NA SPONSORÓW – W KOLEJCE DO REALIZACJI: